Celem nadrzędnym Dyrektywy jest zapewnienie sygnalistom ochrony przed szeroko rozumianymi działaniami represyjnymi pracodawcy (kontrahenta) w odwecie za dokonane zgłoszenie naruszeń prawa. Do działań zabronionych względem sygnalisty należeć będą przykładowo: 

• ingerencje w dostęp do zatrudnienia, zarówno poprzez bezpodstawne zakończenie stosunku pracy, jak i odmowę jego przedłużenia lub blokowanie możliwości zatrudnienia u innych pracodawców na zasadzie tzw. czarnej listy; 
• działania sabotujące ścieżki rozwoju kariery zawodowej, w tym wstrzymywanie awansów lub dostępu do szkoleń; 
• działania nakierowane na podważenie wiarygodności sygnalisty, przykładowo poprzez oczernianie go w mediach społecznościowych lub kierowanie na badania psychiatryczne;  
• odebranie licencji lub zezwolenia. 

Przed czym chroni Dyrektywa o ochronie sygnalistów? 

Osobną kwestią pozostaje fakt, przed czym ta Dyrektywa ma chronić. Katalog działań represyjnych jest w zasadzie otwarty. W samym akcie prawnym wymieniono m.in.: 

• zwolnienie z pracy, 
• degradacja, 
• przymusowy bezpłatny urlop, 

• zmiana miejsca pracy, 
• obniżenie wynagrodzenia, 
• wstrzymanie szkoleń, 
• zastosowanie innego środka dyscyplinarnego. 

Zatem celem Dyrektywy jest zachęcenie do zgłaszania zauważonych przypadków naruszenia unijnego prawa. W związku z tym wszyscy sygnaliści muszą mieć możliwość bezpiecznego informowania, bez ponoszenia konsekwencji. Rolą organizacji jest zapewnienie takim osobom skutecznych kanałów przekazywania informacji do właściwych organów. 

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii 

„Celem niniejszej dyrektywy jest poprawa egzekwowania prawa i polityk Unii w określonych dziedzinach poprzez ustanowienie wspólnych minimalnych norm zapewniających wysoki poziom ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.” 

Ochrona przed działaniami odwetowymi – co to znaczy? 

Sygnaliści będą chronieni przed wszelkiego rodzaju działaniami odwetowymi lub innego rodzaju niekorzystnym traktowaniem z tytułu dokonanego zgłoszenia, w szczególności przed: 

• niekorzystnym traktowaniem w zatrudnieniu, 
• postępowaniami dyscyplinarnymi, 
• rozwiązaniem umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, 
• roszczeniami sądowymi o odszkodowanie lub inne zadośćuczynienie, niezależnie od tego, czy działania te są podejmowane z tytułu naruszenia przez sygnalistę zobowiązań umownych (np. umowy o zachowaniu poufności), czy np. z tytułu zniesławienia lub naruszenia dóbr osobistych. 

Działania zmierzające do rozwiązania stosunku prawnego z powodu zgłoszenia będą bezskuteczne, a postanowienia umów lub polityk wewnętrznych, które bezpośrednio lub pośrednio będą wyłączać lub ograniczać prawo do dokonania zgłoszenia, będą uznane za nieważne. 

W przypadku działań odwetowych lub innego niekorzystnego traktowania sygnaliści będą mogli dochodzić odszkodowania w kwocie nie niższej niż ustawowe minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2022 r. wynosić ono będzie 3 010 zł brutto). Ciężar dowodu, że podjęte wobec sygnalisty działania nie miały charakteru odwetu za dokonane zgłoszenie, będzie obciążał daną organizację. 

Ochrona będzie przysługiwała osobom dokonującym zgłoszenia w dobrej wierze (tj. zgłaszający powinien mieć uzasadnione podstawy, by sądzić, że zgłoszona informacja o naruszeniu jest prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia), za pośrednictwem wewnętrznych (wewnątrzzakładowych) lub zewnętrznych (udostępnionych przez właściwe organy państwowe) kanałów zgłoszeń lub w formie ujawnienia publicznego. 

Projektowana ustawa nie będzie przewidywać pierwszeństwa dokonania zgłoszenia za pośrednictwem wewnętrznych kanałów – sygnalista będzie mógł od razu zgłosić naruszenie z wykorzystaniem kanałów zewnętrznych. Jednak w przypadku ujawnienia publicznego sygnalista będzie mógł korzystać z ochrony pod warunkiem, że najpierw skorzystał z wewnętrznych lub zewnętrznych kanałów zgłoszeń, ale w odpowiedzi na takie zgłoszenie nie podjęto w terminie żadnych odpowiednich działań. 

Powyższy wymóg uprzedniego wyczerpania innych dróg zgłoszenia nieprawidłowości nie będzie miał zastosowania, jeżeli: 

zgłaszający miał uzasadnione podstawy, by sądzić, że naruszenie może stanowić bezpośrednie lub oczywiste zagrożenie dla interesu publicznego, 

zgłaszający może oczekiwać działań odwetowych, 

istnieje niewielkie prawdopodobieństwo skutecznego zaradzenia naruszeniu.