Nowa ustawa o ochronie sygnalistów wyraźnie określa, jakie rodzaje naruszeń prawa można zgłaszać, aby skorzystać z ochrony przewidzianej przez prawo. Katalog tych naruszeń jest szeroki i obejmuje zarówno poważne przestępstwa, jak i nieprawidłowości o charakterze regulacyjnym czy etycznym. 

Główne kategorie naruszeń

Ustawa (art. 3 ust. 1) wymienia 17 głównych kategorii naruszeń, które podlegają zgłoszeniu. Należą do nich między innymi:

• Korupcja: Przekupywanie, płatna protekcja, nadużywanie władzy dla korzyści osobistych.
• Zamówienia publiczne: Nadużycia w procesie udzielania zamówień publicznych, faworyzowanie wykonawców, zawyżanie cen.
• Usługi, produkty i rynki finansowe: Nadużycia finansowe, manipulacje rynkowe, naruszenia przepisów dotyczących obrotu instrumentami finansowymi.
• Pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu: Działania mające na celu ukrycie pochodzenia nielegalnych środków finansowych lub finansowanie działalności terrorystycznej.
• Bezpieczeństwo produktów: Naruszenia przepisów dotyczących bezpieczeństwa produktów, wprowadzanie na rynek produktów wadliwych lub niezgodnych z normami.
• Ochrona środowiska: Nielegalne działania szkodzące środowisku, takie jak zanieczyszczanie wody, powietrza czy gleby.
• Ochrona danych osobowych: Naruszenia przepisów RODO, nieuprawnione przetwarzanie danych osobowych,wycieki danych.
• Interesy finansowe państwa: Nadużycia finansowe, niegospodarność, marnotrawstwo środków publicznych.
• Naruszenia praw człowieka: Działania lub zaniechania naruszające prawa człowieka i obywatela w stosunkach z organami władzy publicznej.

Naruszenia regulacji wewnętrznych

Oprócz naruszeń prawa powszechnie obowiązującego, ustawa przewiduje również możliwość zgłaszania naruszeń regulacji wewnętrznych organizacji (art. 3 ust. 2). Mogą to być naruszenia kodeksów etycznych, wewnętrznych procedur czy innych standardów obowiązujących w firmie.

Ważne

Pamiętaj, że nie każde naruszenie prawa lub regulacji wewnętrznej musi być zgłaszane. Zgłoszenie powinno dotyczyć poważnych nieprawidłowości, które mogą mieć negatywny wpływ na działalność organizacji, interes publiczny lub prawa innych osób.

Jeśli masz wątpliwości, czy dane naruszenie kwalifikuje się do zgłoszenia, skonsultuj się z osobą odpowiedzialną za przyjmowanie zgłoszeń lub z innym właściwym organem.

Przykładowe naruszenia, które mogą być zgłoszone:

• Korupcja, przekupstwo, nepotyzm
• Nieprawidłowości w przetargach publicznych
• Oszustwa finansowe, manipulacje rynkowe
• Pranie pieniędzy, finansowanie terroryzmu
• Wprowadzanie do obrotu niebezpiecznych produktów
• Zanieczyszczanie środowiska
• Nieprzestrzeganie przepisów RODO
• Marnotrawienie środków publicznych
• Dyskryminacja, molestowanie seksualne
• Naruszenia zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

Pamiętaj:

• Zgłoszenie powinno być dokonane w dobrej wierze.
• Jako sygnalista jesteś chroniony przed działaniami odwetowymi.
• Podmiot prawny ma obowiązek rozpatrzyć Twoje zgłoszenie i podjąć odpowiednie działania.

Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do tego, czy dane naruszenie kwalifikuje się do zgłoszenia, zawsze możesz skonsultować się z osobą odpowiedzialną za przyjmowanie zgłoszeń lub z innym właściwym organem.