Sejm przyjął 14 czerwca 2024 roku ustawę o ochronie sygnalistów, mającą na celu zapewnienie ochrony pracownikom zgłaszającym naruszenia prawa. Ustawa ta jest odpowiedzią na dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady UE, która miała być wdrożona do polskiego prawa już w 2021 roku.

Ochrona sygnalistów przed odwetem:

Ustawa ma chronić sygnalistów, czyli osoby alarmujące o naruszeniach prawa, przed działaniami odwetowymi ze strony pracodawcy. Mogą to być działania takie jak zwolnienie, mobbing, pozbawienie awansu czy premii. Sygnalista, który doświadczył odwetu, będzie mógł dochodzić zadośćuczynienia lub odszkodowania.

Zakres ochrony:

Ustawa obejmuje ochroną pracowników, byłych pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy zawodowych, zleceniobiorców, stażystów i wolontariuszy. Warunkiem ochrony jest przekonanie zgłaszającego o prawdziwości przekazywanych informacji oraz to, że zgłoszenie dotyczy naruszenia prawa.

Kontrowersje wokół prawa pracy:

W toku prac legislacyjnych z katalogu obszarów, w ramach których można dokonać zgłoszenia, wykreślono prawo pracy. Oznacza to, że ustawa nie będzie chronić sygnalistów zgłaszających naruszenia takie jak mobbing, molestowanie seksualne, zaniżanie wynagrodzeń czy nieprzestrzeganie BHP. Decyzja ta spotkała się z krytyką związków zawodowych i organizacji społecznych.

Obowiązki pracodawcy:

Pracodawcy będą musieli opracować procedury zgłoszeń wewnętrznych oraz stworzyć kanały do ich przyjmowania. Wewnętrzne systemy sygnalizowania mają ułatwić diagnozowanie nieprawidłowości i eliminowanie niepokojących zdarzeń w miejscu pracy.

Dalsze prace nad systemem ochrony sygnalistów:

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapowiedziało ewaluację systemu ochrony sygnalistów za dwa lata. Celem będzie sprawdzenie działania nowych przepisów w praktyce i ewentualne wprowadzenie usprawnień.

Podsumowanie:Ustawa o ochronie sygnalistów stanowi ważny krok w kierunku zwiększenia transparentności i bezpieczeństwa pracy w Polsce. Jednak kontrowersje wokół wyłączenia prawa pracy z zakresu ochrony oraz potrzeba dalszych prac nad systemem pokazują, że temat ten wymaga dalszej uwagi i debaty publicznej